– Dự báo lũ năm nay chỉ đạt bình quân nhiều năm khoảng 55%, thấp hơn cùng kỳ năm 2019 và có thể là mức thấp nhất trong 10 năm trở lại đây. Tại sao bạn nghĩ rằng?

– Lượng nước ở Đồng bằng sông Cửu Long phụ thuộc vào lượng mưa ở thượng nguồn sông Cửu Long. Mỗi năm, Trung Quốc đóng góp 16% tổng lượng nước, Myanmar 2%, Lào 35%, Đông Bắc Thái Lan 18%, Campuchia 18%, và lượng mưa một phần ở cao nguyên trung tâm và đồng bằng chiếm 11%.

Trong đó, vành đai mưa từ Viêng Chăn đến Nghệ An ở Bắc Lào và vành đai mưa từ tỉnh Champaksak ở Nam Lào đến Quảng Nam và Kon Tum là hai vành đai mưa quan trọng. Khi trời mưa thường xuyên ở hai khu vực này, ngập lụt là điều gần như chắc chắn.

Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia nghiên cứu độc lập về sinh thái ĐBSCL, cho biết trong cuộc trao đổi với VnExpress tại Cần T ngày 21/9. Ảnh: Hoàng Nam .

Năm nay, hiện tượng El Niño kéo dài từ đầu năm đến cuối tháng 8. Trên lưu vực hầu như không có lượng mưa nên sông đã sử dụng hết. Ngược lại, từ đầu năm đến nay, toàn lưu vực đã trải qua mùa khô lịch sử, với hàng trăm hồ thủy điện trên các nhánh sông cạn kiệt nước. Trước khi nước đổ về sông chính và đổ về hạ lưu, cơn mưa đầu mùa hẳn đã bù đắp và gần như loại bỏ chúng. Chúng sẽ thay đổi tốc độ dòng chảy theo thời gian trong quá trình chất tải và dỡ tải của đập. Khi thiếu nước, đập phải tích đủ độ sâu rồi mới được di tản. Do đập thượng lưu phải chờ nên thời gian nước chảy qua chuỗi đập rất lâu. Vì vậy, trong điều kiện khô hạn, thủy điện làm trầm trọng thêm tình hình.

Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ, bắt đầu từ tháng 9, hiện tượng La Niña bắt đầu xuất hiện, đến cuối năm, xác suất d kéo dài là 75%. Mưa của năm có thể kết thúc. Vào tháng 10, nếu đỉnh lũ cao thì sau Tết hạn mặn vùng ven biển sẽ suy yếu, ngược lại hạn hán ở vùng sẽ gay gắt, lên đến đỉnh điểm vào tháng 3 đến tháng 4. Mùa khô đang đến gần nên sẽ không còn gay gắt như những mùa khô trước.

Năm nay, không giống như năm 2019, hiện tượng El Niño sẽ tiếp tục cho đến cuối năm. Do xuất hiện của La Nina, nước sông Cửu Long chảy yếu nhưng độ mặn ở bán đảo Cà Mau thấp, do nước ngọt trong khu vực chủ yếu do mưa cục bộ .—— Ủy ban sông Cửu Long năm 2017, theo thống kê, Đồng bằng sông Cửu Long Thiệt hại hàng năm do lũ lụt gây ra là từ 60 đến 70 triệu đô la Mỹ. Vậy tại sao miền Tây phải chờ lũ?

– Lũ lụt có cả thuận lợi và khó khăn. Giá trị kinh tế của lũ lụt do lũ mang lại thì dễ, lũ lúa thì dễ, nhưng cái lợi của lũ thì khó thấy vì nó quá lớn, không trả đủ tiền.

Lũ từ sông đổ ra biển Năm Hàng, tạo thành vùng nước có độ mặn trung bình. Lũ cũng mang theo phù sa và một lượng lớn chất dinh dưỡng, nuôi dưỡng hệ sinh thái ven biển, làm cho sản lượng nuôi trồng thủy sản biển ở Đồng bằng sông Cửu Long ngang bằng với các vùng khác trên cả nước. Một lớp nước đục được hình thành cách bờ biển khoảng 30 km, bao phủ hơn 700 km bờ biển đồng bằng. Chính lớp nước dày phù sa này đã miệt mài nối đồng bằng ra biển trong 6.000 năm qua, tốc độ trung bình theo hướng đông là 16 m / năm, tốc độ trung bình đến Mũi Kama là 26 m / năm. Lớp nước đục này nặng hơn nước biển xanh nên có thể hấp thụ năng lượng từ sóng biển. Khi lớp nước đục này có ít phù sa và ít đục hơn sóng biển sẽ làm cân bằng năng lượng của cát và đất trên bờ biển và gây ra sạt lở.

Do lũ lụt vào mùa mưa. Khi trời mưa, đồng bằng có nước ngọt trong mùa khô. Cân bằng vị ngọt của muối vùng ven biển. Khi mực nước sông xuống thấp, đại dương sẽ chìm sâu khiến nước biển xâm thực. Lượng nước lũ lớn đã phù sa ruộng vườn. Ngược lại, nước thiếu phù sa biến thành nước đói, cuốn trôi đất cát, gây xói lở bờ sông. Nguồn dinh dưỡng trong lớp phù sa giúp giảm chi phí nông nghiệp, không có loại phân bón nào thay thế được. Ngập úng cũng giúp loại bỏ phèn, mầm bệnh và độc tố tích tụ trong đất do quá trình sản xuất nông nghiệp.

Lũ lụt hàng năm cũng mang lại cá trứng và cá. Sản lượng cá thịt trắng ước tính hàng năm ở Đồng bằng sông Cửu Long đạt từ 220.000 đến 440.000 tấn, là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng quan trọng cho con người và hệ sinh thái.

– Đồng bằng sông Cửu Long đã bị ảnh hưởng như thế nào bởi lũ lụt, hoạt động sản xuất và sinh kế của gần 20 triệu người?

– Với việc ít lũ lụt và ít phù sa bồi đắp, việc đánh bắt trên biển sẽ kém đi, ảnh hưởng đến đời sống của ngư dân và gia đình họ và các ngành nghề liên quan như cảng cá, chế biến hải sản, vận tải và thương mại. Đồng thời, chi phí nông nghiệp ngày càng tăng. Lũ lụt hàng năm rất yếu, sau Tết hàm lượng muối ở các vùng ven biển sẽ tăng lên, sạt lở bờ sông, bờ biển cũng tăng lên. Từ đó, nhiều công trình vĩ đại sẽ tự nhiên bị lật đổ, kéo theo vô số hệ lụy.

Nhưng chúng ta không thể tràn đầy tự tin và thành kiến.Người ta cho rằng từ nay vùng đồng bằng sẽ không bị ngập lụt. Sự xuất hiện như vậy cũng sẽ rất có hại vì nó phiến diện. Cần phải phác thảo những tình huống này.

Như đã đề cập ở trên, mực nước lũ ở đồng bằng phụ thuộc vào lượng mưa ở vùng trên. Lượng mưa ở những khu vực này phụ thuộc vào thời tiết và khí hậu. Thông thường, lượng mưa ở những khu vực này dao động khoảng 15% từ năm này sang năm khác, nhưng có thể thay đổi 30% giữa mười năm.

Những năm trước, cánh đồng Hưng Điền (Tân Hưng, Long An) được mùa ngập nước, trâu phải lùa sang Campuchia, nhưng giờ ruộng vẫn khô, nền nứt nẻ. Ảnh: Hoàng Nam .

– Trước đây, vùng Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên đã xây dựng kè vành đai để ứng phó với lũ. Đồng thời, đất ở Cà Mau, Bến Tre và Tiền Giang bị nhiễm mặn, nên làm mềm đất. Trước tình hình mưa lũ bất thường như hiện nay, ông đánh giá như thế nào về công trình này?

– Hai nơi thấp Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên nên là không gian hút lũ phù sa. Trước đây, nông nghiệp chủ yếu tập trung vào sản xuất, mở rộng diện tích và thâm canh, nên các đập đóng để tăng vụ. Kết quả là, lũ bị đẩy đi nơi khác, làm gia tăng lũ lụt cho các thị trấn và làng mạc ở hạ lưu, phần còn lại đổ ra biển. Vào mùa khô, khi sông Cửu Long suy yếu, đồng bằng cũng bị cạn kiệt, nước biển xâm thực sâu hơn.

Đối với dự án điện lạnh, vào mùa khô, khi các âu thuyền ven biển đóng kín trong vài tháng, dòng sông đã bị cắt. Tiếp xúc với thủy triều, không còn dòng chảy hay trôi dạt, trở thành một “Heihe”. Nước ngọt trong các tòa nhà bị nhiễm mặn không được sử dụng cho mục đích sinh hoạt. Vì vậy, người dân phải tận dụng nguồn nước ngầm nhiều hơn, sẽ gây sụt lún mặt đất.

Đồng thời, nhân dân đắp nhiều đê bao, cửa muối mở rộng lấn chiếm các vùng mát. Trong vùng nhiễm mặn. Chúng ta thường nói về “xâm nhập mặn”, nhưng chúng ta hiếm khi nói về “xâm nhập nước ngọt”. Trong những năm cực kỳ khô hạn, các khu vực mát mẻ sẽ rất mỏng manh, và càng gần biển hoặc sông, nó càng dễ bị đổ. Thật vậy, khi muối đến sớm hơn, những khu vực này phải được bao bọc và hoàn toàn “cách ly” với thế giới bên ngoài. Lượng nước ngọt bên trong kéo dài đến giữa mùa khô.

Khi kênh trên mặt đất khô, độ ẩm của đất càng nhiều, đất sẽ co lại, giảm thể tích và lắng đọng trên bề mặt, phá hủy các con đường và nhà cửa đi đến Gaocong, Tianjiang và Chen Wenzhuo trong mùa khô năm nay. Xin lưu ý rằng do khai thác nước ngầm, sự sụt lún này không liên quan gì đến tình trạng sụt lún chung của đồng bằng.

Ngoài ra, đối với những vùng mát mẻ, tính chất của đất mặn, 6 tháng ôn hòa. trong cơn mưa. Bây giờ, trong những năm khô hạn, lớp nước ngọt nhanh chóng biến mất và muối xuất hiện trong đất. Trong những năm khắc nghiệt, rào cản muối chỉ có thể kéo dài mùa ngọt thêm vài tuần. Giữa mùa nắng mà bên trong không có nước lạnh thì việc ngăn muối từ bên ngoài không hiệu quả lắm. Công việc nhẹ nhàng cũng có thể giúp tăng thu nhập, nhưng trong hoàn cảnh mới này, chúng ta cần suy nghĩ thật kỹ. Trung tâm Nghiên cứu Stinson – Hoa Kỳ), sản lượng lúa ở ĐBSCL chiếm đại đa số cả nước, nhưng 20 năm sau, thu nhập của người dân đã thấp hơn 10% so với thu nhập quốc dân. Mỗi năm sẽ tăng ba vụ lúa để giảm lũ lụt, nhưng trung bình mỗi gia đình năm người phải rời thành phố đi làm công ăn lương thay vì sống khỏe mạnh như trước. Tại sao lại có chuyện ngược đời như vậy?

– Đê bao đóng cũng ngăn lớp phù sa vào ruộng nên đất đai ngày càng phì nhiêu. Như đã đề cập trước đó, phân bón không thể thay thế các lớp phù sa. Việc trồng ba lúa ở đập vành đai chỉ tăng thu nhập trong vài năm đầu nhờ tăng vụ và trước đây chất dinh dưỡng của đất vẫn còn phù sa. Giảm, tăng nhẹ chi phí nhưng vẫn có lãi. Đến tuổi 25, đất đai cạn kiệt, lượng phân bón tăng lên nhưng năng suất lại giảm. Nhìn bề ngoài, sản lượng và thu nhập đều tăng lên, nhưng lợi nhuận hầu như không còn. Người dân trên đất không thể tồn tại được vì lợi nhuận từ làm ruộng không đủ bù vào thu nhập từ làm ruộng, và trước đây không còn rau cỏ, cá tự nhiên và nước sông tự do. Người ta phát hiện ra rằng trồng lúa ba vụ không giúp người dân thoát nghèo. Nếu tính cả chi phí của đập tròn và chi phí thiệt hại do đánh bắt cá, đất nước sẽ càng nghèo hơn. Một gia đình trung bình 5 người trước đây đã trồng hai loại hoa màu và có thể kiếm sốngMảnh đất chỉ một ha, nay trồng ba loại hoa màu thì không còn sống được nữa, đành phải “vào Bình Dương”. Hơn nữa, nếu bạn tính đến chi phí của các bãi chôn lấp và thiệt hại đối với các sản phẩm thủy sản, thì ba vụ mùa của đất nước rất kém. Có thể nói, đồng bằng đang ở ngã ba đường không thể tiếp tục sản xuất thâm canh cũ về số lượng, cần phải đi con đường mới.

Từ lâu, nhiều nông dân và chính quyền địa phương đã nhận ra rằng nông nghiệp thâm canh không bền vững về lâu dài. Ở nhiều nơi, mọi người muốn thay đổi, nhưng lại thiếu nguồn lực.

– Với diễn biến phức tạp của lũ lụt và xâm nhập mặn, trong thời gian tới có những giải pháp gì để khôi phục và phát triển bền vững ĐBSCL không bị manh mún tự phát?

– Ba năm trước, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 120 về sản xuất bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu. Với ý nghĩa thích ứng nền kinh tế nông nghiệp với điều kiện tự nhiên, nghị quyết mang lại cơ hội phát triển cho vùng đồng bằng để đảm bảo sản phẩm vào các thị trường có giá trị cao hơn. Cho đến nay, không có gì thay đổi cụ thể trong 3 năm từ ban hành đến ban hành, bởi đây là nghị quyết có ý nghĩa chiến lược cao, cần có thời gian và kế hoạch chính xác để thực hiện. Chính phủ đang xây dựng một kế hoạch tổng thể để thay đổi nền nông nghiệp, đồng thời là một kế hoạch tổng thể toàn diện của phương Tây sẽ được Hà Lan thực hiện. Tất nhiên, việc thực hiện không phải là một việc dễ dàng, vì chúng ta phải đối mặt với những trở ngại trên bình diện ý thức hệ, đặc biệt là sức ì nông nghiệp trong quá khứ và những trở ngại về mặt cơ sở. Bất kể chất lượng, thị trường và môi trường, tư duy chiến lược không ngừng phát triển trong nghị quyết này có thể hiểu đơn giản là “chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi”, là một thực tiễn lâu dài. Trường học bị ảnh hưởng như thế nào và tác động xã hội của nó, và tác động của nó đến nông dân.

Trong nông nghiệp, “kết nối” nên được hiểu là giảm thâm canh, nâng cao chất lượng, nâng cao giá trị cây thông thông qua chế biến và chuỗi giá trị, đồng thời tạo ra các thị trường giá trị cao. Ngoài việc coi nước mặn và nước lợ là nguồn tài nguyên, Nên hạn chế việc ngăn mặn, chặn dòng nước để phục hồi nghề cá biển, khôi phục sông suối để giảm sử dụng nước ngầm, giảm sụt lún. Trong ảnh, nếu chỉ dừng lại ở việc “thay đổi cơ cấu động, thực vật” thì chẳng khác nào một người đang ở trong phòng định thay áo khác, sẽ luôn ở trong phòng này. . Thị trường vẫn vậy, những sản phẩm ban đầu vẫn được bày bán, và sự can thiệp tàn nhẫn của thiên nhiên cũng không thể cải thiện được bao nhiêu.

Trong một thời gian dài, tư tưởng quy hoạch phát triển đồng bằng chỉ tập trung vào 3 khía cạnh: đất đai, sản xuất nước ngọt và nước ngọt (chủ yếu là lúa) trong hệ thống nông nghiệp, bỏ qua môi trường sông ngòi và kết nối với đại dương. Từ đó, tôi không ngần ngại can thiệp, điều này vi phạm quy luật tự nhiên, vì các dự án quy mô lớn cản trở dòng chảy của nước, ngăn cách sông nội bộ với đại dương, đồng ruộng bị ngăn cách với lũ lụt hàng năm. Cát và bụi phải được loại bỏ trong quy hoạch của địa phương và ban ngành, trong khi bỏ qua lợi ích chung của toàn bộ khu vực.

Trước mắt, cần tiến hành nhiều hơn các cuộc thảo luận, hội thảo, tranh luận để làm rõ nội dung nghị quyết và nhìn nhận lại các khái niệm về an ninh lương thực và phát triển bền vững. Các quy luật tự nhiên ở đồng bằng phải được hiểu và tôn trọng.

Chị Nguyễn Thị Kim Trang (48 tuổi, Bantle, Battelle) gom gốc cây lúa muối và làm cỏ cho trâu bò trên cánh đồng bị khô hạn do mặn hồi tháng 3. Ảnh: Hữu Khoa .

– Là một người nông dân, sinh ra và lớn lên ở Hậu Giang, ký ức miền Tây xưa và nay của anh đã thay đổi như thế nào?

– Tôi sinh ra trong một gia đình nông dân ở làng Hujiang. Trước nhà là con sông nhỏ, mỗi ngày nước dao động hai lần, chiều nước thay đổi. Nước đầy ắp, suýt chút nữa đổ xuống sông. Trong các ngày rằm và ba mươi âm lịch, mỗi tháng nước lên 2 lần, nước cao nhất vào cả tháng 30/8 và tháng 9. Có hai mùa mỗi năm. Nếu mực nước thấp, thuyền đi lại khó khăn.

Phía sau vườn cây ăn quả, phía sau là ruộng lúa. Tôi nhớ có lần đi học về, tôi vứt cặp sách, kéo lưới xuống ruộng, hay nhảy xuống sông bơi rồi vớt tôm cá. Đưa tay lên cây. Riêng tôi, một cậu bé hơn 10 tuổi, sẽ hỗ trợ cả nhà miễn phí trong vài giờ nữa. Có hai vụ lúa, một vụ hè và thu hoạch sau Tết. Sau đó để khô đất trống. Chiều chiềuTôi bay trên cánh đồng và tự tay làm những con diều bằng giấy, nên mới có câu “Ngôi nhà là cánh diều, tuổi thơ tôi bay trên cánh đồng”, giống như bài thơ của Du Chuẩn. Đổ nước sông vào bình, đảo vài lần phèn chua cho lắng cặn rồi dùng nấu nước uống để tốt cho sức khỏe. Trước đây ô nhiễm rất ít, ô nhiễm hữu cơ rất ít, chuồng lợn hay ao cá đều đổ thẳng ra sông nhưng hầu hết sông đều sạch. Gia đình mọi người xây một cây cầu bắc qua sông, cho phép người già, thanh niên, nam nữ xuống sông tắm. Hầu như ai cũng biết bơi, câu cá, câu cá và câu cá.

Nhìn lại chúng tôi, chúng tôi thấy rằng mọi người rất nghèo, không có điện, không có tủ lạnh, điện thoại hoặc TV. Bây giờ, không ai đói, cuộc sống dễ dàng, tươi mới và không có căng thẳng. Tính cách con người vui vẻ hơn, vui vẻ hơn, tốt bụng, trung thực, hiếu khách và được tôn trọng hơn ngày nay.

Bây giờ, trong một vài thập kỷ, những thay đổi quá nhanh. Mọi người đều giàu có và nhiều tiền hơn, nhà ở nông thôn có điện, ti vi, điện thoại, tủ lạnh, ô tô, đường sá và nhiều phương tiện hơn. Nhưng dường như cuộc sống chịu nhiều áp lực, những nét đặc sắc trong văn hóa phương Tây đã dần mai một. Không còn “tuổi thơ tôi lên đồng”, quê tôi không còn tắm sông nữa, vì làm tôi khổ lắm. Vì đập đóng khắp nơi nên cá tôm ruộng vườn không còn nữa.

Ở con mương vườn xưa, nước nổi cuốn theo lớp phù sa xuống đáy kênh. Vào mùa khô, con gà hoàng thổ béo ngậy này lắng đọng trên cơ sở là một lý do chính đáng. Đất mương ngày nay đen ngòm, thiếu ôxy, nếu lắng xuống rễ cây sẽ chết vì nhiễm độc. Cây ăn trái bây giờ phải ăn phân hóa học và sống nhờ thuốc trừ sâu, thuốc kích thích. Những hóa chất này đi vào trái cây, mương rãnh và sông ngòi, rồi từ đó chảy vào mạch máu của con người.

Có một nghịch lý lớn hiện nay, hầu hết trẻ em ở nông thôn không biết bơi vì không có chỗ để bơi, các đập nước bị đóng cửa, sông ô nhiễm cũng dùng xe hai bánh chứ không còn như trước. Chèo thuyền. Đồng thời, trẻ em ở các thành phố bơi tốt hơn vì có bể bơi.

Khi mọi người đổ xô vào bờ gần đây, con sông bây giờ đã trở nên trống rỗng. Bây giờ trong làng tương đối yên tĩnh, chỉ có người già, người lớn và thanh niên khoảng 40 tuổi mới “đến Bình Dương”